«Humanlinks» και περιβάλλον

Το θέμα της περιβαλλοντικής κρίσης έχει αναχθεί πλέον σε ένα μείζον κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό ζήτημα. Στις διασκέψεις και τα διεθνή φόρουμ αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα θέματα στις ατζέντες που καλούνται να διαχειριστούν τα διάφορα κράτη – μέλη. Όλοι οι συμμετέχοντες έπειτα από πιέσεις που δέχονται από την επιστημονική κοινότητα και τους λαούς τους, προσπαθούν να συμφωνήσουν σε μια κοινή πολιτική, θεσπίζοντας μέτρα τα οποία μπορούν να περιορίσουν τον καλπάζοντα ρυθμό της κρίσης αυτής. Οι διαπραγματεύσεις συνήθως ναυαγούν ή παίρνουν πολύ χρόνο για τη συλλογική εφαρμογή τους, εξαιτίας της άρνησης συνεργασίας ή συμμόρφωσης ορισμένων κρατών, προκειμένου να προστατέψουν τα συμφέροντά τους ή λόγω ενός πολιτικού κόστους το οποίο αποφεύγουν να επωμιστούν. Οι ασθενείς πολιτικές αποφάσεις, τα ημίμετρα και οι περιορισμένες πρακτικές για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης, παγιδεύουν ολόκληρες κοινωνίες σε έναν καταστροφικό πολιτισμό για την ίδια την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Παγκόσμιοι ή εθνικοί οργανισμοί, διάφορα ερευνητικά κέντρα καθώς και ανεξάρτητοι επιστήμονες αναφέρονται όλο και πιο συχνά σε αυτόν τον κίνδυνο, θέτοντας χρονοδιαγράμματα για την ίδια την επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Ακτιβιστικές ομάδες και ένας μεγάλος αριθμός ανεξάρτητων, συνειδητοποιημένων πολιτών, οι οποίοι γίνονται ολοένα και περισσότερο δημοφιλείς στο γενικό πληθυσμό, διαμαρτύρονται έξω από τα τείχη των κλειστών συναντήσεων ανάμεσα στους διακρατικούς εκπροσώπους. Οργανώνουν παράλληλα και οι ίδιοι τις δικές τους πολιτικές συναντήσεις και ομάδες εργασίας στις οποίες συνήθως συμμετέχει ένα διαπολιτισμικό πλουραλιστικό «μπουκέτο» ατόμων, ομάδων πολιτικών, επιστημόνων ερευνητών και ευαισθητοποιημένων πολιτών.

Αναμφισβήτητα οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι πλέον ορατές σε μεγάλη κλίμακα: πρώτα με τις φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες, φωτιές σε μεγάλες εκτάσεις δασών και λιώσιμο των πάγων. Έπειτα με τη φτώχεια και τις ευρύτερες συνέπειες στη δημόσια υγεία. Οι επιστημονικές στατιστικές προβλέπουν επίσης στο άμεσο μέλλον την μετακίνηση πληθυσμών από μεγάλες εκτάσεις γης που δεν θα είναι πλέον βιώσιμες λόγω των παράνομων πρακτικών αισχροκέρδειας, όπως για παράδειγμα, την υλοτόμηση σε μεγάλες εκτάσεις στον Αμαζόνιο. Στις μετακινήσεις αυτές θα συμβάλλουν η ερημοποίηση, η υπεραλιεία και η υπερχείλιση παράκτιων ακτών λόγω της αύξησης της στάθμης των θαλασσών.
Η δημόσια υγεία συμπεριλαμβανόμενης και της ψυχικής, επηρεάζεται άμεσα ή έμμεσα με διάφορες μορφές, τα αποτελέσματα της οποίας διαφαίνονται στο χρόνο. Εκδηλώνονται ως ασθένειες με οργανικά συμπτώματα σε μακροπρόθεσμο επίπεδο για το ίδιο το άτομο, αλλά και στις επόμενες γενιές μέσω της γενετικής ή γονιδιακής κληρονομικότητας. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχοντας αναπτύξει τη συνειδητότητά του να εστιάζει στις λειτουργίες του σώματος, δεν αντιλαμβάνεται πως η επίδραση της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής κρίσης επιδρά εξίσου το ίδιο στον ψυχισμό του.

Η ψυχική λειτουργία είναι το πιο εύθραυστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης και επηρεάζεται ανάλογα κάθε φορά από οποιαδήποτε αλλαγή συμβαίνει στο άμεσο ή στο ευρύτερο ατομικό, κοινωνικό ή φυσικό περιβάλλον. Η επίδραση αυτή πολλές φορές δεν είναι συνειδητοποιημένη, καθώς επιτελείται σε ένα βαθύτερο επίπεδο και συνήθως δεν βιώνεται εξαιτίας της αργής της εξέλιξης συγκριτικά με τα μεγέθη και την ανθρώπινη φύση. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες αποτελούν οι βαθύτεροι ψυχικοί μηχανισμοί άρνησης που σχετίζονται με τον φόβο του ατομικού αφανισμού και την καταστροφή. Φαινόμενα κοινωνικής ψυχολογικής επίδρασης παρατηρούνται σε φυσικά γεγονότα, όπως σεισμούς και μεγάλες πυρκαγιές.

Ο άνθρωπος ως μέρος του περιβάλλοντος, πάντα βρισκόταν σε άμεση και δυναμική αλληλεπίδραση με αυτό. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του, ήταν συντονισμένος και συνδεδεμένος σε μια αρμονική συνύπαρξη. Στην συνείδησή του ήταν εγγεγραμμένο ως κάτι ζωντανό και οργανικό. Όσο απομακρυνόταν από τον εαυτό του, στο πλαίσιο μιας καλπάζουσας οικονομικής και τεχνολογικής εξέλιξης, η οποία διαμόρφωνε το ανάλογο πολιτισμικό υπόβαθρο, τόσο απομακρυνόταν από το περιβάλλον, χάνοντας την πιο σημαντική και ασφαλή σχέση που μπορεί να έχει: τον τόπο του.

Σήμερα ο άνθρωπος εκδιωγμένος από τον εσωτερικό τόπο του, είναι ένας ψυχικά πρόσφυγας και για να διαχειριστεί αυτή την απώλεια δημιούργησε μια σχέση ελέγχου και εκμετάλλευσης με το περιβάλλον. Έπεισε τον εαυτό του ότι η αίσθηση της ιδιοκτησίας θα του κάλυπτε τον απολεσθέντα τόπο του. Τα αποτελέσματα αυτής της προσωπικής κρίσης αποτυπώνονται στις τεράστιες περιβαλλοντικές αλλαγές, με καταστροφικές συνέπειες για τον άνθρωπο και τον πλανήτη.

Έρευνες δείχνουν ότι προβλέπονται κοινωνικές αναταραχές εξαιτίας αυτής της περιβαλλοντικής κρίσης. Τα μεγέθη αυτής της μετατόπισης είναι μεγάλα και ο άνθρωπος μαθημένος να ζει στο γεωγραφικό και πολιτισμικό μικρόκοσμό του, αδυνατεί να το συλλάβει. Η επίδρασή όμως στον ψυχισμό του είναι καίρια και τον καλεί σε έναν πολιτισμικό αναστοχασμό και μια ατομική και κοινωνική αφύπνιση.

Στο πλαίσιο αυτό, αναγνωρίζοντας τη σημασία της σχέσης αυτής, η οποία επηρεάζει και καθορίζει την ψυχική υγεία σε ατομικό ή κοινωνικό επίπεδο, εντάχθηκε στους βασικούς τομείς των προγραμμάτων μας. Φιλοδοξούμε να αναδείξουμε το πώς αλληλεπιδρά αυτή η αμφίδρομη σχέση και τον αντίκτυπο που έχει ανάμεσα στις δύο πλευρές. Πέραν της κοινωνικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, στόχο έχουμε να συμβάλουμε και να ενισχύσουμε την ιδέα μιας βαθύτερης έρευνας πάνω στην σχέση αυτή και να ανοίξουμε ένα δημιουργικό και παραγωγικό διάλογο, οργανώνοντας ένα δίκτυο με όσους εμπλέκονται σε επιστημονικά, κοινωνικά, θεσμικά θέματα με το περιβάλλον και την ψυχική υγεία.

Εμβαθύνοντας στο ζήτημα αυτό, θεωρούμε ότι το επίπεδο συνειδητότητας της ανθρωπότητας είναι ο βασικός παράγοντας ευθύνης για ένα μεγάλο μέρος της κρίσης αυτής. Παρ’ όλες τις προειδοποιήσεις και τη συνεχόμενη ενημέρωση γύρω από την κρίση, οι στρατηγικές επίλυσης περιορίζονται σε ημίμετρα, αγνοώντας την πιο ουσιαστική απάντηση που καλούμαστε να δώσουμε ως επιστήμη και ως κοινωνία, που είναι η αληθινή σχέση με το περιβάλλον εντός μας. Όταν πραγματοποιηθεί η αφύπνιση και η μεταμόρφωση αυτή, τα οφέλη θα είναι πολύ μεγάλα.

Δραστηριότητες:
1. Εργαστήρια έκφρασης και μοιράσματος εμπειριών πάνω σε θέματα περιβαλλοντικής κρίσης ή φυσικού τραυματικού γεγονότος (σεισμός, πλημύρες, φωτιές, κλπ)
2. Ανοιχτές ομιλίες με επιστήμονες και έμπειρους επαγγελματίες σε περιβαλλοντικά θέματα
3. Ευαισθητοποίηση πάνω σε θέματα βιοδυναμικής καλλιέργειας
4. Εργαστήρια τέχνης με μαθητές σχολείων πάνω σε θέματα περιβάλλοντος

Δραστηριότητες με ειδικές ομάδες, άτομα που έχουν δοκιμαστεί σε θέματα ψυχικής υγείας, σωματική αναπηρία, 3ης ηλικίας
Τέχνη και περιβάλλον: εικαστικές εκθέσεις, παραστατικά δρώμενα, μουσικές συναυλίες δρόμου
Συνεργασία και δικτύωση: Αστεροσκοπείο Αθηνών, Σχολεία, Περιφέρεια Αττικής, Δήμος Αθηναίων, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μουσείο Ακροπόλεως
Κοινωνικά μέσα: Ραδιόφωνο, facebook, instagramm, TikTok